صفورا اسماعیلی، کارشناس بانکداری الکترونیک، شرکت رادین / با ورود ویروس کرونا به کشور و ابتلای شماری از هموطنان، اغراق نیست اگر بگوییم اکنون در یک بحران ملی بهسر میبریم؛ بحرانی که هرچند در زمان طلایی در پیشگیری از آن همت کافی وجود نداشت و ضعیف عمل شد، اما اکنون میتوان دستکم از پیشرفت و توسعه آن و تبدیل آن به یک فاجعه ملی جلوگیری کرد.
چند سال است که دریافت خدمات از طریق موبایل و بر بستر اینترنت در کشور با تلاش شرکتهای فناوری، بانکها و بازوهای فناوریشان فراگیر شده و برخورداری از امکاناتی که درگذشته جز بهصورت حضوری و ایستادن در صفهای انتظار طولانی ممکن نبود، اکنون در تلفنهای همراه و کامپیوترهای خانگی بهسادگی در دسترس هستند.
در شرایط عادی استفاده از این خدمات بهعنوان بخشی از امکانات زندگی مدرن به حساب میآید اما در شرایط بحران اپیدمیک استفاده از این خدمات و کاهش مراجعه به مکانهای شلوغ و استفاده از دستگاههای خودپرداز یک ضرورت خواهد بود؛ اما همچنان، برای برخی موضوعات لازم است به شعب بانک مراجعه کرد و هیچ راهحلی برای آن در ایران پیادهسازی نشده است. موضوعاتی که ریشه مشترک آنها احراز هویت است. در واقع بهنظر میرسد احراز هویت، پاشنه آشیل تکمیل خدمات بانکداری مجازی در ایران است.
بانکهای مجازی و بدون شعبه علاوه بر تحول گسترده نظام بانکداری و سرعت بخشی در ارائه خدمات به مشتریان، در این شرایط میتوانستند راهبردی مناسب و مطمئن باشند. متأسفانه در حال حاضر آنچه از بانکداری مجازی به گوش میرسد صرفاً توصیفی از یک سبد خدمات الکترونیک بانکی در بسترهای غیرحضوری است که پاسخگوی همه نیازهای مشتری نیست و مشتری در بسیاری از موارد مانند احراز هویت باید به بانک مراجعه کند، حال آنکه دیرزمانی است در صنعت بانکداری، هویت افراد توسط متریالهای بیومتریکی احراز میشود و ضرورت بسیاری از این مراجعههای حضوری از بین رفته است.
احراز هویت دیجیتال در زمان شیوع ویروس کرونا چقدر اهمیت دارد؟
بانک مجازی در صنعت بانکداری جهانی تعریفی از یک مفهوم جامع دارد و در برگیرنده خدمات گسترده بانکی است. بانک مجازی اساساً یک بانک دانشمحور توصیف میشود و با توجه به چابکی رویهها و فرایندها، خلاقیت و ارائه خدمات در هر زمان و مکان، با بهبود تجربه مشتری توانسته هزینههای خدمات بانکداری و کارمزد را کاهش دهد و از سوی دیگر با ایجاد زیرساخت تعامل با فینتکها، خدمات جامع و خلاقانه را به مشتریان خود ارائه کند.
سالهاست که مدیران بانکها و فعالان حوزه اقتصادی خواستار حمایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی به عنوان نهاد ناظر صنعت بانکی و پولی و مسئول تنظیم و اجرای سیاستهای این حوزه، از بانکداری مجازی با تعریف جهانی آن هستند. چالشهای بانکداری کنونی ایران سالهاست راهحلهای امتحان شده خود را در جهان بانکداری یافته اما به دلیل موضع گیری محافظه کارانه، این راهکار فناورانه نتوانسته گامی در مسیر اجرایی شدن بردارد. به نظر میرسد یکی از گلوگاههای اصلی ایجاد زیرساختهای اجرایی بانکداری مجازی، نبود سامانه احراز هویت قابلاتکای مجازی است.
در پاسخ به این چالش میتوان به راهکار Mobile ID اشاره کرد که بهطور گسترده در کشورهای مختلف استفاده میشود. از مهمترین این کشورها میتوان به «استونی» اشاره کرد که به دولت بدون کاغذ نیز مشهور است. در Mobile ID، هر فرد میتواند با استفاده از تلفن همراه خود فرآیند احراز هویت را انجام دهد. همزمان با Mobile ID، استفاده از امضای دیجیتال میتواند، فرآیند احراز هویت و استنادپذیری امن اسناد را کامل کند. در امضای دیجیتال بهجای آنکه اسناد به روش سنتی امضا شوند، از طریق کلیدهای خصوصی بهصورت الکترونیکی امضا میشوند تا نه تنها امکان جعل و یا تغییر مفاد اسناد را غیرممکن سازند، بلکه قابلیت استنادپذیری امن را نیز به آن اضافه کنند.
با این حال و با وجود تحریمهای گسترده بینالمللی که امکان استفاده از خدمات بینالمللی مانند سرویسهای گوگل را میگیرد، شرکتهای دانشبنیان داخلی به خوبی ثابت کردهاند که توانایی ایجاد راه حلهای بومی و کارا را دارند. در سالهای اخیر باوجود محدودیتهای بینالمللی شاهد تولید محصولاتی مانند Core Banking و HSM، امضای دیجیتال و کیف رمزارز روی سیمکارتها هم بود.
شرکت رادین، با ارائه زیرساخت احراز هویت و امضای دیجیتال مبتنی بر سیمکارت و ماژول سختافزاری امنیت، ازجمله شرکتهای دانشبنیانی است که امکان حل مسئله را برای نظام بانک و پرداخت کشور مهیا کرده است؛ محصولاتی که شاهرگ حیاتی سیستم بانکی و سیستم پرداخت کشور بهشمار میآیند و از کارایی و امنیت خوبی نیز برخوردارند.