سال ۱۴۰۱ سال خاصی در اکوسیستم نوآوری بود. مهم‌ترین مشکلی که با آن مواجه شدیم به‌خصوص در بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ناپختگی ایده‌هایی بود که برای جذب سرمایه به ما مراجعه می‌کردند. بعضی از ایده‌ها در مرحله سوم جذب سرمایه بودند اما شناخت چندانی از رفتار بازار و بهینه‌سازی محصول نداشتند. به نظر اکوسیستم در فهم کسب‌وکار افت محسوسی کرده است.
با میثم رجبی مدیرعامل شرکت رادین در حاشیه اینوتکس ۲۰۲۳ گفتگو کردیم.
به عنوان یک استارتاپ استدیو و سرمایه‌گذار خطرپذیر چه چالش‌هایی رو پشت سرگذاشتید؟
سال ۱۴۰۱ سال خاصی در اکوسیستم نوآوری بود. مهم‌ترین مشکلی که با آن مواجه شدیم به‌خصوص در بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ناپختگی ایده‌هایی بود که برای جذب سرمایه به ما مراجعه می‌کردند. بعضی از ایده‌ها در مرحله سوم جذب سرمایه بودند اما شناخت چندانی از رفتار بازار و بهینه‌سازی محصول نداشتند. به نظر اکوسیستم در فهم کسب‌وکار افت محسوسی کرده است.
به نظر شما جای خالی شتابدهنده دیده می‌شود یا تعداد شتابدهنده‌ها کم است یا کم‌کاری می‌کنند؟
به نظر من منابع کافی برای شکل‌گیری اکوسیستم وجود نداشته است. حتماً سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای نوآور، در واقع در سرمایه‌گذاری خطرپذیر با ریسک‌هایی همراه است. عدم منابع کافی باعث می‌شود که نوع نگاه به کسب‌وکارهای نوآور، نگاه کسب‌وکاری نیست. نگاه برندینگ و حتی دستاویزی برای مهاجرت است. در واقع اصل کسب‌وکار به حاشیه رفته و از بیزنس مدل تهی شدند.
استارتاپ‌ها هم معتقدند که سرمایه به موقع تزریق نمی‌شود، البته سوال کلی است و رادین مورد بحث نیست. به نظر شما چه دلایلی باعث دیرکرد پرداختی از سمت سرمایه‌گذاران می‌شود؟
یک دلیل فرهنگی است، چون رفتار سرمایه‌گذاران در ایرن تابع نهادهای مالی و پولی است، رفتاری سنتی در کسب‌وکار بروز می‌دهند. در نگاه سنتی کسب‌وکار یک نگاه وجود دارد که دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. این نگاه برای استارتاپ‌ها کشنده است. استارتاپ مثل ماشین نیست، مثل یک هواپیما است که اگر سوخت نرسد، سقوط می‌کند.
بخش دیگر پیش‌بینی‌پذیری بازار برای سرمایه‌گذاری از بین رفته است. سرمایه‌گذاران در ایران یا نهاد مالی و یا وابسته به آنها هستند مثل بانک‌ها و بورس که در آنها نوسانات بازار و تغییرات قوانین باعث عدم تمایل آنها به سرمایه‌گذاری می‌شود. یک سری سرمایه‌گذار هم سایر منابع سایر کسب‌وکارهایی که دارند یا CBC هستند که آنها هم به دلیل نوسانات اخیر بازار از پیش‌بینی کردن بازار خود منصرف شدند و باعث شده که لایه‌به‌لایه به بخش‌های بعد منتقل کنند.
شما چرا در اینوتکس ۲۰۲۳حضور داشتید و توانستید به اهداف مورد نظرتان برسید؟
رادین از دل گروه حَصین متولد شده است. در حصین تجربه توسعه و هم سرمایه‌گذاری خطرپذیر و هم استارتاپ استدیو را داشته است. در استارتاپ استدیو تفاوتی که داشتیم و کمتر تجربه کردیم این است که خود ما بتوانیم بیزنس‌ها را توسعه دهیم، مثلاً مایکت، طاقچه کاملاً دراستارتاپ استدیو متولد شدند و شکل گرفتند و در حالا به نقطه رقابتی بزرگ رسیدند. اما در مجمموع رادین ما یک شکل دیگر از استارتاپ استودیو را پیگیری می‌کنیم. رادین استارتاپ استودیو حوزه تکنولوژی با ریسک‌های بالاتر و کسب‌وکارهایی که در این قالب متولد می‌شوند با مشارکت فاکتورهای بیشتر می‌توانند به پیچیدگی بازار غلبه کنند. علت حضور ما این است که بتوانیم متوجه شویم که فاکتورهایی را که در نظر گرفته‌ایم برای کسب‌وکارهای مورد نظر مزیت راهبردی ایجاد کرده یا خیر. بازخوردهای مثبتی گرفتیم و بازدیدکنندگان حرفه‌ای نمایشگاه تا الان حضور داشتند و امیدواریم بعد از نمایشگاه هم بتوانیم اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.
نظر و نقد شما در مورد نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۳ چیست؟
انتقاد راحت نیست اما فضای کلی نمایشگاه حس دولتی القا می‌کند، به‌احتمال بازیگران مقصر نیستند. امید به سرمایه‌گذاری و بازدهی آن سرمایه‌گذاری خطرپذیر مجموعه‌های غیردولتی که منابع از خود کسب‌وکار تامین می‌شود، انگیزه کمی برای حضور در اینوتکس ۲۰۲۳ داشتند. برگزارکننده هم برای برگزاری نمایشگاه به سراغ بازیگران سنتی رفته است که شرکت‌های دولتی و بانک‌ها هستند که منابع مالی بزرگی دارند که برای حضور در نمایشگاه در محاسبات مالی آنها معنادار نیست. ادامۀ این روند در بلند مدت باعث می‌شود که بازیگران اصلی این حوزه که می‌توانند به رشد وتوسعه نوآوری کمک کنند، کم کم از بازی خارج شوند، چون ذاتاً نوآوری با فرهنگ دولتی در ایران در تعارض است.